Geen zin meer in sex door de pil? Hoe veilig is de pil eigenlijk?

Na vijftig jaar heeft de anticonceptiepil nog altijd allerlei akelige en soms dodelijke bijwerkingen. Steeds meer jonge vrouwen komen in opstand en stappen over op een natuurlijk alternatief. In het ergste geval leidt de pil tot een hartinfarct, beroerte of longembolie. Daarnaast blijkt de pil nog allerlei andere vervelende bijwerkingen te hebben, van wazig zien en tandvleesproblemen tot depressies, gewichtstoename en minder zin in seks.

Nieuwe pil, oude risico’s

Het gangbare beeld is dat de huidige pil veiliger is dan die van vroeger. Maar de relatief nieuwere vormen blijken juist gevaarlijker. Nadat in Frankrijk vier meisjes zijn overleden die Diane-35 gebruikten, werd een onderzoek ingesteld. Daaruit bleek dat dit medicijn tegen acne ook vaak werd voorgeschreven als anticonceptiemiddel. Vanwege de verhoogde kans op bloedstolsels werd het in Frankrijk in 2013 van de markt gehaald. In Nederland zorgde dit nieuws voor veel media-aandacht. In ons land bleken minstens achttien vrouwen mogelijk door Diane-35 te zijn overleden.1

Bijna alle orale anticonceptiemiddelen vergroten de kans op bloedstolsels, maar gebruiksters van Diane-35 lopen hier een zes keer zo groot riscio op als vrouwen die de pil niet slikken.2 De risico’s zijn nog groter als je ook andere bekende risicofactoren meetelt. Als pilgebruiksters bijvoorbeeld ook roken hebben ze bijna veertien keer meer kans op een hartinfarct. Als ze diabetes hebben, is die kans zeventien keer groter en als ze een hoog cholesterol hebben, zelfs vijfentwintig keer.3

Yaz en Yasmin

Twee vierdegeneratiepillen van Bayer – Yaz en Yasmin – bevatten drospirenon, een nieuw synthetisch progesteron. Ze worden vanaf de jonge puberleeftijd vaak voorgeschreven als middel tegen acne. In de afgelopen tien jaar zijn deze twee pillen wereldwijde verkoophits geworden. Maar niet lang na hun introductie begonnen de meldingen over bijwerkingen binnen te stromen, en kwamen er claims vanwege onder andere beroertes, hartinfarcten en galblaasaandoeningen. In Canada legde de publieke omroep CBC de hand op overheidsdocumenten waarin stond dat artsen en apothekers tussen 2007 en 2013 zeshonderd bijwerkingen hadden gemeld met Yaz of Yasmin als vermoedelijke oorzaak. Daaronder waren 23 sterfgevallen. Ruim de helft van deze overleden vrouwen was jonger dan 26 en de jongste slechts veertien. De meesten van hen waren nog maar pas begonnen met de pil.

Een van hen, de achttienjarige Miranda Scott, bezweek plotseling terwijl ze in de sportschool op een crosstrainer stond. Uit de autopsie bleek dat haar lichaam vol bloedstolsels zat. Een stolsel in haar longen had volgens de lijkschouwer haar dood veroorzaakt. Het was echter Miranda’s moeder die de link legde met de anticonceptiepil Yasmin, waarmee haar dochter ruim een maand daarvoor was begonnen. ‘Langer was het niet: vijf weken van begin tot eind, en dat betekende het einde voor een prachtig meisje,’ zei ze tegen CBC.

Rechtszaken tegen Bayer

Miranda Scotts zaak was een van de ruim 13.000 rechtszaken met claims vanwege ernstige gezondheidsschade door Yaz en Yasmin, zoals beroertes, hartinfarcten, longembolieën en schade aan de galblaas. En steeds beweren de eisende partijen dat de geneesmiddelenfabrikant de bekende risico’s voor vrouwen en tienermeisjes verborgen heeft gehouden. Volgens een Amerikaanse nieuwssite over letselschade heeft Bayer in juli 2015 toegezegd maar liefst twee miljard dollar uit te betalen aan zo’n tienduizend eisers in de Yaz- en Yasminzaken.4 Dat betrof vrijwel alle claims vanwege galblaasschade en bloedstolsels in de aderen. Toch gaf Bayer nog steeds niet toe dat de pillen iets te maken hadden met beroertes en hartinfarcten – tot vlak voor de zitting van afgelopen zomer. Toen kondigde Bayer aan met 57 miljoen dollar nog eens twaalfhonderd extra gevallen te willen schikken. Uiteindelijk heeft de FDA, de Amerikaanse gezondheidsautoriteit, de veiligheid van deze pillen uitgebreid onderzocht en verordend dat er krachtige waarschuwingsteksten op de verpakking moeten komen, net zoals op de verpakking van rookartikelen.

Miljardenindustrie

Toch blijft Bayer zijn controversiële anticonceptiepillen overal waar mogelijk verkopen. Het bedrijf heeft namelijk genoeg redenen om dat te doen. De pil is veruit het populairste anticonceptiemiddel ter wereld en wordt door ruim tweehonderd miljoen vrouwen geslikt. Op dit moment gebruikt in Nederland ruim een derde van alle vrouwen tussen de zestien en negenenveertig de pil. De pil vormt het grootste en snelst groeiende deel van de wereldmarkt voor anticonceptiemiddelen. Naar schatting zal dat aandeel groeien van vijftien miljard euro in 2011 tot boven de eenentwintig miljard euro in 2018.

Die groei komt grotendeels doordat de pil steeds vaker wordt gepropageerd als behandeling van acne, een onregelmatige menstruatiecyclus, premenstrueel syndroom (PMS) en vrijwel elke andere klacht die mogelijk met hormonen samenhangt. Volgens het Amerikaanse Guttmacher Instituut voor seksuele en reproductieve gezondheid slikt 14 procent van de 10,7 miljoen Amerikaanse vrouwen en meisjes de pil alleen voor dit soort klachten, en niet voor anticonceptie.

Prijskaartje van vrijheid

Toch gebruiken de meeste vrouwen de pil nog steeds om hun zwangerschap uit te stellen tot het moment dat het past bij hun carrière en leefstijl. Die seksuele vrijheid heeft echter wel een prijskaartje, zoals bijvoorbeeld tijdens bezoeken aan de online vrouwenchatrooms over gezondheid te ontdekken valt.

Klachten door pilgebruik

Er blijken legio klachten te zijn over de bijwerkingen van de pil: gewichtstoename, angststoornissen, depressie, stemmingswisselingen, acne, griepachtige vermoeidheid, haaruitval, slechte doorbloeding, hypoglykemie (lage bloedsuikerspiegel) et cetera. Hieronder volgen enkele aandoeningen die samenhangen met de pil, maar zelden worden genoemd, zelfs niet door de artsen die hem voorschrijven.

Borstkanker en andere kankersoorten

Het is algemeen bekend dat hormonen de groei en ontwikkeling van kanker beïnvloeden. Een groot, recent onderzoek bevestigt dat door te laten zien dat hormoontherapie rond de menopauze de kans op borstkanker kan verdriedubbelen.5 Vrouwen produceren van nature oestrogeen in hun eierstokken, bijnieren en vetcellen. ‘De oestrogeenspiegel schommelt gedurende de maand, maar de pil kan wel twintig tot vijftig keer meer oestrogeen bevatten dan de hoeveelheid die het lichaam zelf aanmaakt,’ vertelt Donna Gates, auteur van The Body Ecology Diet (Hay House, 2011). ‘Het slikken van zoveel onnatuurlijk oestrogeen maakt een vrouw oestrogeendominant, wat weer samenhangt met oestrogeengevoelige vormen van kanker. Met andere woorden, de ophoping van oestrogeen in het lichaam is gevaarlijk.’

In 2005 kwam het Internationaal Agentschap voor Onderzoek naar Kanker (IARC) met een publicatie waarin de pil werd ondergebracht bij de groep 1-carcinogenen – waartoe ook de kankerverwekkers tabak en asbest behoren. In recente onderzoeken was namelijk een verband gevonden, vooral met anticonceptiepillen die het progesteronachtige hormoon levonorgestrel bevatten.6 Dat betekende dat gezondheidsorganisaties die jarenlang elk verband met borstkanker stellig hadden ontkend, eindelijk moesten toegeven dat dit niet klopte. Er zijn echter ook onderzoeken die aantonen dat de pil de kans op baarmoeder- en eierstokkanker juist verkleint. Daarom beweren sommige voorstanders van de pil dat het risico op kanker over het geheel genomen hetzelfde is als voor niet-gebruiksters. Maar dat klopt niet, want alleen al borstkanker komt zes keer vaker voor dan baarmoeder- en eierstokkanker samen. Bovendien krijgen vrouwen die de pil langer dan een jaar slikken, 2,5 keer zo vaak ‘triple-negatieve’ borstkanker, een vorm die vaker een dodelijke afloop heeft.7

Galblaasproblemen

Al sinds de jaren zeventig van de twintigste eeuw weten we dat de pil de kans op galblaasaandoeningen vergroot. In een recent onderzoek werd dit bij een grote groep pilgebruiksters retrospectief (achteraf) onderzocht. Het risico op galblaasaandoeningen was zelfs een klein beetje hoger voor de nieuwere pillen met desogestrel, drospirenon of norethisteron, vergeleken met oudere pillen waarin levonorgestrel zit.8

Maar wanneer miljoenen vrouwen een geneesmiddel slikken, kan zelfs een ‘klein’ effect voor heel veel gevallen zorgen. Dat blijkt wel uit de rechtszaken tegen Bayer. Bovendien wordt er in retrospectief onderzoek niet gekeken naar de daadwerkelijke effecten bij individuele vrouwen. Onderzoek dat dit wel doet, laat zien dat de gal tijdens pilgebruik veel sterker verzadigd is met cholesterol dan tijdens een natuurlijke menstruatiecyclus.9 Dat is dus een effect waar-voor de pil duidelijk niet is bedoeld.

Geen zin in seks

Pilgebruiksters klagen vooral over gewichtstoename, haaruitval, afgevlakte emoties, prikkelbaarheid en depressie. Wat daar vaak nog bij komt, is minder zin in seks; een van de belangrijkste redenen van vrouwen om met de pil te stoppen. Dus net als je de vrijheid hebt om seks te hebben zonder ongewenst zwanger te worden, heb je er geen zin meer in.

“Heb je de vrijheid om seks te hebben zonder zwanger te worden, maar heb je er door de pil geen zin meer in”

Eigenlijk is het logisch dat de anticonceptiepil al die bijwerkingen heeft. Via synthetische hormonen die overal op inwerken, laat de pil het lichaam namelijk denken dat het zwanger is. ‘De hormonen die bijvoorbeeld in een combinatiepil met oestrogeen en een synthetisch progesteron zitten, verhogen de hoeveelheid thyroxine- en sekshormoonbindende globulines, TBG en SHBG. Daardoor daalt de hoeveelheid testosteron en schildklierhormoon in het bloed, en kun je niet alleen met libidoverlies te maken krijgen, maar ook de symptomen van een traag werkende schildklier, een depressie, obstipatie, overgewicht, niet helder kunnen denken en een droge huid en haren!’ zegt complementair arts en psychiater Kelly Brogan uit New York, schrijfster van A Mind of Your Own (Harper Collins, 2016). Onderzoek dat in 2006 is gepubliceerd in The Journal of Sexual Medicine doet vermoeden dat de pil het libido niet alleen onderdrukt door de SHBG-spiegel viermaal te verhogen, maar dat nog steeds doet maanden nadat een vrouw met de pil is gestopt.10

Vage klachten

Brogan wijst ook op onderzoek waaruit blijkt dat de pil voor meer oxidatieve stress in het lichaam zorgt, waardoor schadelijke vrije radicalen ontstaan. Die kunnen onderdrukt worden door antioxidanten te slikken als vitamine E en C.11 Verder verlaagt de pil de hoeveelheid vitaminen, mineralen en antioxidanten in het lichaam. Dat geldt vooral voor het co-enzym Q10, een essentiële stof voor de mitochondriën: de energiecentrales van de cel en de drijvende kracht achter alle lichaamsprocessen.12 Ook sporenelementen als zink, selenium, fosfor en magnesium zijn bij pilgebruiksters verlaagd.13 Als Brogan patiënten ziet met allerlei vage klachten en verschijnselen van depressie of angst, is een van haar eerste vragen dan ook: ‘Bent u aan de pil?’ En als het antwoord ja is, luidt haar advies met de pil te stoppen omdat ‘synthetische hormonen en de medicatielast die deze met zich meebrengen’ wel het laatste is wat ze nodig hebben.

Beknotting van de geest?

De Amerikaanse Holly Grigg-Spall is een van de duizenden moderne vrouwen die zich begon af te vragen of haar emotionele vlakheid, verminderde libido, slechte afweer en andere klachten iets te maken konden hebben met de pil, die ze al tien jaar lang trouw slikte. Toen ze dat uitzocht was ze verbijsterd. Er bleek een schat aan onderzoeken te bestaan over de risico’s van dit anticonceptiemiddel. En ze ontdekte ook dat de pil het vermogen verstoort om een partner te kiezen met wie de kans op gezond nageslacht het grootst is en dat zelfs het geheugen er slechter door kan worden. Zoals Grigg-Spall vertelt in haar boek, Sweetening the Pill: Or How We Got Hooked on Hormonal Birth Control (Zero Books, 2013), doet dat sterk denken aan een vorm van patriarchale ‘beknotting van de geest’.

Dit artikel verscheen eerder in Medisch Dossier.

Neem jouw gezondheid in eigen hand en ontvang nu 10 nummers van Medisch Dossier voor slechts € 49,95, dat is ruim 25% korting! Je hebt dan ook toegang tot het online archief waar je alle publicaties van de afgelopen 14 jaar kan lezen.

Ga naar www.medischdossier.org/jaarabo en meld je aan met de kortingscode: missnatural

Literatuurverwijzing

1. Analyse-rapport meldingen trombo-embolische bijwerkingen Diane-35 (17 mei 2013), www.lareb.nl
2. BMJ, 2011; 343: d6423
3. N Engl J Med, 2001; 345: 1787-93
4. injurylawyer-news.com/category/yaz-lawsuits/
5. Br J Cancer, 2016; 115: 607-15
6. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev, 2010; 19: 2496-502
7. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev, 2009; 18: 1157-66
8. CMAJ, 2011; 183: 899-904

Gebruik jij nog de pil? Deel je verhaal met ons!